Τι είναι η Μεσογειακή διατροφή;

Eufic

Η Μεσογειακή διατροφή βασίζεται, από τη δεκαετία του 1960, στις παραδοσιακές διατροφικές συνήθειες ανθρώπων από χώρες που περιβάλλουν τη Μεσόγειο Θάλασσα, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία, και ενθαρρύνει την κατανάλωση φρέσκων, εποχιακών και τοπικών τροφίμων.1 Η Μεσογειακή διατροφή δεν είναι μια ενιαία «συνταγογραφούμενη» διατροφή, αλλά μάλλον μία γενική διατροφική συνήθεια, η οποία χαρακτηρίζεται από τοπικές και πολιτιστικές διαφορές σε ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου.

Από ποια τρόφιμα αποτελείται λοιπόν;

Η διατροφή χαρακτηρίζεται γενικά από την υψηλή πρόσληψη φυτικών τροφών (π.χ. φρέσκα φρούτα και λαχανικά, ξηρούς καρπούς και δημητριακά) και ελαιόλαδο, μέτρια πρόσληψη ψαριών και πουλερικών και χαμηλή πρόσληψη γαλακτοκομικών προϊόντων (κυρίως γιαούρτι και τυρί), κόκκινα και μεταποιημένα κρέατα και γλυκά. Το κρασί καταναλώνεται συνήθως με μέτρο και, συνήθως, με ένα γεύμα.1 Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις κοινωνικές και πολιτιστικές πτυχές, όπως η κοινή ώρα γεύματος, η ανάπαυση μετά το φαγητό και η τακτική σωματική άσκηση.2 Σήμερα, ωστόσο, η διατροφή δεν ακολουθείται τόσο ευρέως όσο ήταν πριν από 30-50 χρόνια, καθώς οι διατροφές των ανθρώπων που ζουν σε αυτές τις περιοχές «δυτικοποιούνται» και γίνονται υψηλότερες σε ενεργειακά πυκνά τρόφιμα.3,4

Τι λέει η επιστήμη;

Αν και καθόλου διαδεδομένη, τα οφέλη για την υγεία που συνδέονται με τη Μεσογειακή διατροφή υποστηρίζονται από επιστημονικά στοιχεία. Η Μεσογειακή διατροφή σχετίζεται με χαμηλότερη θνησιμότητα και νοσηρότητα (εμφάνιση νόσου) όλων των αιτιών και έχει συνδεθεί με πολλά οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένου του χαμηλότερου κινδύνου εμφάνισης καρκίνου, διανοητικών ασθενειών και καρδιαγγειακών παθήσεων, καθώς και μεταβολικού συνδρόμου, παχυσαρκίας και τύπου 2 Διαβήτης.2,5

Μια πρόσφατη δημοσίευση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) όρισε τη Μεσογειακή διατροφή ως μια αποτελεσματική διατροφική στρατηγική για την πρόληψη και τον έλεγχο των μη μεταδοτικών ασθενειών (NCDs), οι οποίες είναι σήμερα η κύρια αιτία πρόωρου θανάτου παγκοσμίως (κάτω των 65 ετών).2 Η διαθέσιμη βιβλιογραφία προτείνει έντονα ότι τα Μεσογειακά διατροφικά πρότυπα είναι ευεργετικά για την πρόληψη και τον έλεγχο των διατροφικών NCD. Θεωρείται, επίσης, ένα από τα ευκολότερα διατροφικά πρότυπα που μπορεί κανείς να ακολουθήσει, μακροπρόθεσμα, λόγω της ευελιξίας και της προσβασιμότητας των χαρακτηριστικών τροφίμων.6 Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η σχέση μεταξύ χαμηλότερου κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων και της Μεσογειακής διατροφής είναι ισχυρότερη για άτομα με υψηλότερα εισοδήματα, πιθανώς λόγω καλύτερης πρόσβασης και γνώσης σχετικά με υγιεινά τρόφιμα.7 Παρ' όλα αυτά, πολλοί άνθρωποι θα μπορούσαν να θεωρήσουν τη Μεσογειακή διατροφή ως μια αποτελεσματική στρατηγική για τη διαχείριση του βάρους και τη βελτίωση της υγείας.2

Μια κατά προσέγγιση Μεσογειακή διατροφή σχετίζεται με χαμηλότερο βάρος στα παιδιά, αλλά έχει γίνει λιγότερο κοινή στις Μεσογειακές χώρες.

Μια ομάδα ερευνητών, από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες, διαπίστωσαν ότι μια διατροφή που μοιάζει πολύ με την παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή σχετίζεται με χαμηλότερο ποσοστό σωματικού βάρους και λίπους στα παιδιά. Διαπίστωσαν, επίσης, ότι αυτή η διατροφή δεν είναι κοινή στα παιδιά των Μεσογειακών χωρών. Οι ερευνητές συνεργάστηκαν στη μελέτη IDEFICS που χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ (2006-2012), μια από τις μεγαλύτερες μελέτες για τη διερεύνηση των επιπτώσεων στην υγεία μιας μεταβαλλόμενης διατροφής, του τρόπου ζωής και του κοινωνικού περιβάλλοντος και ανέπτυξαν προσεγγίσεις παρέμβασης για παιδιά ηλικίας δύο έως δέκα ετών. Το IDEFICS είναι μια μελέτη παρέμβασης στην οποία συμμετείχαν 16.220 παιδιά από οκτώ ευρωπαϊκές χώρες (Βέλγιο, Κύπρος, Εσθονία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ιταλία, Ισπανία και Σουηδία).

Αναφερόμενοι σε έναν τεράστιο όγκο επιστημονικής βιβλιογραφίας, οι συγγραφείς της μελέτης πιστεύουν ότι μια διατροφή παρόμοια με την παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφική μορφή σχετίζεται με τη βελτίωση της κατάστασης της υγείας. Αυτή η κατά προσέγγιση Μεσογειακή διατροφή βασίζεται σε ομάδες τροφίμων, ενώ η παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή αποτελείται τυπικά από τρόφιμα της Μεσογειακής περιοχής όπως ελαιόλαδο, αμύγδαλα, εσπεριδοειδή κ.λπ. Η χρήση ομάδων τροφίμων επιτρέπει στους ερευνητές να μεταφράσουν αυτό το διατροφικό πρότυπο σε άλλες περιοχές, π.χ. όπου διαφορετικά φρούτα ή τύποι δημητριακών καταναλώνονται πιο συχνά, και στη συνέχεια να κάνουν συγκρίσεις.

Σε ενήλικες που ζουν σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης, των ΗΠΑ και της Αυστραλίας, έχει αποδειχθεί ότι η υψηλή προσήλωση στη λεγόμενη Μεσογειακή διατροφή μειώνει τον κίνδυνο για μεταβολικό σύνδρομο, νοσηρότητα και θνησιμότητα που συνδέονται με μείζονες χρόνιες ασθένειες, και σχετίζεται με το να ζει κανείς περισσότερο. Ενώ πολλές μελέτες σε παιδιά έχουν δείξει επίσης θετικές επιπτώσεις στην υγεία αυτού του διατροφικού προτύπου, μόνο λίγοι έχουν περιγράψει τη συσχέτιση με την ύπαρξη υπέρβαρων παιδιών ή άλλους δείκτες υπερβολικού βάρους και παχυσαρκίας, όπως δείκτης μάζας σώματος, περιφέρεια μέσης ή αναλογία μέσης προς ύψος. Συγκεκριμένα, υπάρχει ανάγκη για μελέτες που να συγκρίνουν τη συμμόρφωση με μια Μεσογειακή διατροφή σε παιδιά σε περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, με διαφορετικές διατροφικές κουλτούρες, καθώς οι περισσότερες έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί σε χώρες όπως η Ισπανία, η Ελλάδα και η Ιταλία.

Στην τρέχουσα μελέτη IDEFICS, η οποία παρουσιάστηκε το 2014 στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο για την Παχυσαρκία στη Σόφια της Βουλγαρίας, οι ερευνητές πραγματοποίησαν μια πανευρωπαϊκή σύγκριση. Δοκίμασαν εάν η διατροφή που μοιάζει με τη Μεσογειακή σχετίζεται με το υπερβολικό βάρος ή την παχυσαρκία. Εξέτασαν εάν η κατανάλωση αυτής της διατροφής (που αξιολογήθηκε στην αρχή της μελέτης) σχετίζεται με αλλαγές στη σύνθεση του σώματος μετά από δύο χρόνια, συμπεριλαμβανομένου του δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ), της περιφέρειας της μέσης, της αναλογίας μέσης προς ύψος και του ποσοστού μάζας λίπους.

Η συμμόρφωση με μια Μεσογειακή διατροφή αξιολογήθηκε με ένα ερωτηματολόγιο, το οποίο συμπληρώθηκε από τους γονείς και έθετε ερωτήματα για τη συχνότητα κατανάλωσης 43 ειδών διατροφής. Στη συνέχεια βαθμολογήθηκε. Η βαθμολογία υπολογίστηκε δίνοντας έναν βαθμό για υψηλές προσλήψεις κάθε ομάδας τροφίμων που θεωρήθηκε χαρακτηριστική της Μεσογειακής διατροφής (λαχανικά, φρούτα και ξηροί καρποί, ψάρια και δημητριακά), καθώς και ένας βαθμός για χαμηλή πρόσληψη τροφών που δε συνάδουν με τη Μεσογειακή διατροφή (όπως γαλακτοκομικά προϊόντα και προϊόντα κρέατος).

Ένα σημαντικό εύρημα αυτής της έρευνας ήταν ότι τα παιδιά που τρέφονταν με Μεσογειακή διατροφή ήταν λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν παχυσαρκία ή υπερβολικό βάρος, και δεν είχαν αυξημένο ΔΜΣ και περιφέρεια μέσης μετά από δύο χρόνια. Είναι ενδιαφέρον ότι η Μεσογειακή διατροφή, τουλάχιστον στα παιδιά, δεν είναι απαραίτητα πλέον χαρακτηριστικό των Μεσογειακών χωρών. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η υψηλότερη προσήλωση σε μια Μεσογειακή διατροφή ήταν στη Σουηδία, όπου τα παιδιά είχαν τις υψηλότερες βαθμολογίες για την κατανάλωση δημητριακών, φρούτων, ξηρών καρπών και λαχανικών. Από την άλλη πλευρά, τα χαμηλότερα συνολικά ποσοστά συμμόρφωσης βρέθηκαν στην Κύπρο, και οι χαμηλότερες συχνότητες πρόσληψης λαχανικών παρατηρήθηκαν στην Ιταλία. Τα υψηλότερα ποσοστά υπέρβαρων και παχυσαρκίας παρατηρήθηκαν σε παιδιά στην Ιταλία (περισσότερο από 40% ζουν με παχυσαρκία ή είναι υπέρβαρα), μετά από αυτά της Κύπρου και της Ισπανίας (πάνω από 20%).

Σύμφωνα με τους συγγραφείς, τα αποτελέσματα δεν ήταν εντελώς απροσδόκητα. Οι ίδιοι δήλωσαν ότι οι διατροφικές συνήθειες, ειδικά στη νότια Ευρώπη αλλάζουν, ιδίως στους νέους. Τα ζωικά προϊόντα και τα λίπη καταναλώνονται όλο και περισσότερο, ενώ η πρόσληψη τροφίμων με βάση τα λαχανικά μειώνεται. Παρόλο που οι άνθρωποι στις χώρες της Μεσογείου μπορεί να έχουν απομακρυνθεί από το παραδοσιακό διατροφικό τους πρότυπο, οι άνθρωποι στο Βορρά ίσως να έχουν γίνει πιο συνειδητοποιημένοι όσο αφορά την υγεία τους, υποθέτουν οι συγγραφείς.

Καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η προώθηση διατροφικών συνηθειών παρόμοια με τη Μεσογειακή διατροφή θα ‘πρεπε να ληφθούν υπόψιν και να συμπεριληφθούν στις ευρωπαϊκές παιδικές στρατηγικές πρόληψης της παχυσαρκίας. Οι υγειονομικές αρχές πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο στην προώθηση της αύξησης της κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, ξηρών καρπών και ψαριών από τα παιδιά. Επιπλέον, τα ευρήματά τους δείχνουν ότι μια Μεσογειακή διατροφή μπορεί εύκολα να υιοθετηθεί σε άλλες χώρες με διαφορετικές καλλιέργειες τροφίμων, όπως το σκανδιναβικό διατροφικό πρότυπο.

 

References

1. Willet WC, et al., (1995) Mediterranean diet pyramid: a cultural model for healthy eating The American Journal of Clinical Nutrition, 61(6), 1402S–1406S.

2. The World Health Organisation (WHO, 2018) What national and subnational interventions and policies based on Mediterranean and Nordic diets are recommended or implemented in the WHO European Region, and is there evidence of effectiveness in reducing nonc

3. Garcia-Closas R, Berenguer A, Gonzalez C (2006) Changes in food supply in Mediterranean countries from 1961 to 2001. Public Health Nutrition 9(1), 53–60.

4. Alexandratos N, (2006) The Mediterranean diet in a world context. Public Health Nutrition, 9(1a), 111-117.

5. Martinez-Gonzalez, M.A, et al. (2009) Mediterranean food pattern and the primary prevention of chronic disease: recent developments. Nutrition Reviews, 67, 111-116.

6. US News and World Report Rankings (2016) Easiest Diets to Follow.

7. Bonaccio M, et al., (2017) High adherence to the Mediterranean diet is associated with cardiovascular protection in higher but not in lower socioeconomic groups: prospective findings from the Moli-sani study. International Journal of Epidemiology, 46(5)

8. Tognon G, Hebestreit A, Lanferet A, et al. (2014). Mediterranean diet, overweight and body composition in children from eight European countries: Cross-sectional and prospective results from the IDEFICS study. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases 24:205-213.

 

Προτεινόμενα Προϊόντα

Τελευταία νέα

Τι είναι η Μεσογειακή διατροφή;

Eufic

Περισσότερα...

Προς μια πιο βιώσιμη διατροφή

Eufic

Περισσότερα...

Πώς να παραμείνετε υγιείς όταν βρίσκεστε σε απομόνωση ή καραντίνα (COVID-19)

Eufic

Περισσότερα...

Στοιχεία Επικοινωνίας

Γραφεία στην Αθήνα

Γραφεία στα Ιωάννινα

Περιήγηση στη NOW

Home
1) Λ. Συγγρού 223, 171 21 Αθήνα
Phone
1) +30 210 802 7880
2) +30 26510 31077
new map